Al Pacino in Any Given Sunday (klik hier voor het filmpje)
In een crisis je team motiveren
De manier waarop coach Tony D’Amato (gespeeld door Al Pacino) zijn team toespreekt tijdens de rust van een belangrijke wedstrijd is opmerkelijk. Het team staat op dik verlies en heeft zich verzameld in de kleedkamer. De stemming is terneergeslagen en bedrukt. D’Amato neemt het woord. “We’re in hell right now, gentlemen.” Hij schetst hoe hij in zijn leven is omgegaan met momenten die pijnlijk en uitdagend waren. Hoe hij daarbij de verbinding met anderen en uiteindelijk met zichzelf verloor. Hij vertelt over de lessen die hij leerde en hoe hij weer opkrabbelde. Weer een leven opbouwde. En zo motiveert hij zijn team: We can fight our way back, into the light.
De onzekerheid van de nieuwe werkelijkheid
Ook voor ons geldt dat we op een plek terecht zijn gekomen die veel van ons vraagt. Een werkelijkheid die ons lijkt terug te werpen op onszelf en onze naasten. Existentiële vragen over wie we zijn en willen zijn dienen zich aan. En met die vragen ook onze onzekerheid, angst. Maar misschien ook onze hoop, onze verwachting. Om deze hoop te laten leven is leiderschap nodig. Leiderschap dat verbindt, vertrouwen schept, aanmoedigt én uitdaagt in een werkelijkheid die mogelijk weinig anders dan onzeker is en onveilig aanvoelt.
Grip op de situatie door rituelen
Velen van ons zijn thuis. Alleen of met wie ons lief is. We zoeken manieren om met de nieuwe, onzekere situatie om te gaan. We zoeken een ritme dat ons in staat stelt om grip te kunnen ervaren. Anderen zijn dagelijks buitenshuis aan het werk. Op al die plaatsen is het nodig dat leidinggevenden ondanks de uitdagende omstandigheden ruimte creëren om de dag of de dienst te starten en deze ook weer eindigen. De noodzaak van dit soort rituelen is groter dan ooit en de kracht ervan des te impactvoller.
De leider die werkelijk luistert
Stel je voor: een team, zoals in de kleedkamer bij Tony D’Amato. Samen bij elkaar. En een leider die de dag start door ruimte te geven aan iedereen om iets te delen over wat hem of haar bezighoudt. Niet dwingend, maar uitnodigend. ‘Wie wil er iets delen? Wat heb je nodig om vandaag opnieuw deze crisis het hoofd te bieden?’ De leider nodigt uit en luistert. Parafraseert wat hij hoort. ‘Heb ik je goed gehoord en begrepen?’ En door dit te doen geeft hij een voorbeeld dat alle teamleden kunnen volgen. Een team dat samen aan de lat staat.
De leider die parafraseert zorgt ervoor dat mensen zich gehoord én begrepen voelen. Uit de praktijk én uit onderzoek weten we dat leidinggevenden hun eigen luisterkwaliteiten substantieel hoger aanslaan dan hun volgers. Parafraseren - het tastbare bewijs van verbinding - levert in crisissituaties een existentiële bijdrage aan het voorkomen van trauma. Een crisis die op dit moment óók letterlijk gaat over leven en dood.
Leiderschap en psycholgische veiligheid
Als leider ruimte maken aan het begin en einde van de dag of dienst om (kort) stil te staan bij wat gedeeld wil worden, zorgt voor psychologische veiligheid in het team, in de organisatie. En wanneer leiders daarbij in het oog houden dat eenieder evenveel ruimte krijgt, neemt dit gevoel van veiligheid steeds verder toe, waardoor mensen zich gesterkt en aangemoedigd voelen om te doen wat ze moeten doen. Ze kunnen dan ruimte ervaren die nodig is om de taak waar ze individueel of gezamenlijk voor staan, met focus uit te voeren.
Veerkracht aanboren door gericht te zijn op leren
Deze crisis daagt ons uit, test ons en onze veerkracht tot op het uiterste. Door samen te komen (fysiek met de nodige afstand, digitaal in welke vorm dan ook), door naar elkaar te luisteren, door ons uit te spreken én door te doen wat nodig is, ontstaat energie en leren. En dus mogen we elkaar blijven helpen door uit te nodigen: ‘Wat heb je van me nodig?’ én blijven uitdagen door ook te vragen: ‘wat leerde je vandaag?’
“We’re in hell right now, gentlemen. Let’s fight our way back into the light.”
Door: Klaartje van Gasteren, Marnix Reijmerink en Jakob van Wielink